Merkez Bankası’nın faiz düşürme sonucu ile dolar ve enflasyon içinde iyi mi bir ilişki var? Niçin hepimiz, bilhassa de uzmanlar faiz düşürülünce “Eyvah” tepkisi veriyorlar, en önemlisi faiz düştüğünde niçin dolar ve enflasyon artar? Aradaki ilişkiyi kolay bir halde açıkladık.
Endüstri, ziraat ve teknoloji alanlarında üretimi olan ülkeler, uygulanan politikalar ile ekonomik denge kurmakta zorlanmıyorlar. Gerçek ve nominal faizler, enflasyon, kur dalgalanmaları, borçlanma, risk primi… Doktrinler ve temel iktisat öğretilerinde fazlaca sayıda kafa karıştıran kavram var. Sadece faiz ve kur arasındaki ilişki ve tartışmalar aslen kolay şekilde anlaşılabilir.
Merkez Bankası’nın 21 Ekim 2021’de faizi %18’en %16’ya düşürmesi, aslına bakarsanız yıl süresince neredeyse her hafta üstün dereceli kıran doları aniden arşa çıkardı, 9,48 TL seviyesini gördük. Kasım Ayında ise faiz sonucu %16'dan %15'e çekildi. Her iki karar da doların artmasına niçin oldu. Peki niçin, niçin Türkiye’nin ekonomik politikaları, hayatımızın her köşesine sirayet eden kur farkını, vatandaşların asla istemediği bir yönde etkiliyor?
Daktilo1984 Genel Gösterim Yönetmeni ve Ekonomist Enes Özkan, “İnsanlar paralarının kıymetini enflasyona karşı korumak isterler, bunun için kullanabilecekleri çeşitli araçlar vardır. En yaygın kullanılan vasıta paranızı bir bankaya ödünç vermektir, buna da mevduat denir.” diyor. Özetlemek gerekirse cebinizdeki 100 TL’yi hesabınıza mevduat olarak yatırdığınız banka, bu paranızı kullanır, elde etmiş olduğu kâr ile size hisse verir, doğrusu faiz ödemesi yapar. Mesela banka %19 faiz veriyorsa, 100 TL’niz bir ay sonucunda bu oranda artar.
NOT: Merkez Bankası’nın açıklamış olduğu faiz oranına “piyasa faizi” denir. Bankalar, mevduatınıza ekleyecekleri faizin oranı için piyasa faizlerini baz alır.
Ticari bankalar, hesabınızdaki mevduata yapacakları faiz ödemesinin oranı için Merkez Bankası’ın açıklamış olduğu piyasa faizlerine bağlıdır. Piyasa faizleri, tıpkı 21 Ekim’de olduğu şeklinde açıklanır, bankalar da yeni orana bakarak mevduat faizlerini belirler. Bu ilişki doğru orantılıdır. Merkez Bankası piyasa faizini düşürürse, bankalar damevduat faizini düşürür. Hesabınızdaki paraya daha azca oranda faiz ödenir, faiz geliriniz düşer.
Bankalar 100 TL’nize ödediği faizi Merkez Bankası’nın sonucu sebebi ile aşağıya çekince siz de paranızı değişik yöntemlerle değerlendirmek isteyebilirsiniz. Merkezi ekonomilerde, doğrusu karar vericilerin kurumlar ve kişiler olduğu durumlarda en fazlaca tercih edilen alternatif vasıta döviz yatırımıdır. Dolar başta olmak suretiyle altın ve öteki kıymetli dövizler tercih edilebilir. Enes Özkan, “Bu şekilde bir durumda Türkiye’de en fazlaca kullanılan vasıta da dolardı” diyor ve ekliyor:
“İthalat yaptığınız süre bu ithalatın bedelini genel anlamda dolarla ödersiniz. Elinizde hazırda dolar tutmanız, sizi internasyonal piyasalara entegre ediyor. Faiz düştüğünde parasını korumak isteyenler de dolar ediyor. Dolar talebi artınca doların da fiyatı yükseliyor”
İLGİLİ HABER
TÜİK’in açıklamış olduğu son enflasyon rakamı %19 ile Merkez Bankası’nın açıklamış olduğu piyasa faizi oranının fazlaca üstünde. Bunun haricinde Türkiye’de vatandaşlar tarafınca hissedilen enflasyonun daha yüksek olması, TÜİK’in açıklamış olduğu sayılara ilişkin itimatı düşürüyor.
Ek olarak TL’nin yabancı kurlar karşısındaki kıymet kaybı, dün 10 dolara doğrusu 50 TL’ye ithal ettiğiniz hizmet, hammade ya da ürünü bugün gene 10 dolara ithal etseniz bile 100 TL ödemeniz ile sonuçlanıyor. Bu da ürünlerin raflardaki fiyatlarına yansıyor, alım gücü düşmeye başlıyor,netice olarak enflasyon artıyor.
İLGİLİ HABER
Endüstri, ziraat ve teknoloji alanlarında üretimi olan ülkeler, uygulanan politikalar ile ekonomik denge kurmakta zorlanmıyorlar. Gerçek ve nominal faizler, enflasyon, kur dalgalanmaları, borçlanma, risk primi… Doktrinler ve temel iktisat öğretilerinde fazlaca sayıda kafa karıştıran kavram var. Sadece faiz ve kur arasındaki ilişki ve tartışmalar aslen kolay şekilde anlaşılabilir.
Merkez Bankası’nın 21 Ekim 2021’de faizi %18’en %16’ya düşürmesi, aslına bakarsanız yıl süresince neredeyse her hafta üstün dereceli kıran doları aniden arşa çıkardı, 9,48 TL seviyesini gördük. Kasım Ayında ise faiz sonucu %16'dan %15'e çekildi. Her iki karar da doların artmasına niçin oldu. Peki niçin, niçin Türkiye’nin ekonomik politikaları, hayatımızın her köşesine sirayet eden kur farkını, vatandaşların asla istemediği bir yönde etkiliyor?
Merkez Bankası piyasa faizini düşürürse, bankalar da mevduat faizini düşürür:
Daktilo1984 Genel Gösterim Yönetmeni ve Ekonomist Enes Özkan, “İnsanlar paralarının kıymetini enflasyona karşı korumak isterler, bunun için kullanabilecekleri çeşitli araçlar vardır. En yaygın kullanılan vasıta paranızı bir bankaya ödünç vermektir, buna da mevduat denir.” diyor. Özetlemek gerekirse cebinizdeki 100 TL’yi hesabınıza mevduat olarak yatırdığınız banka, bu paranızı kullanır, elde etmiş olduğu kâr ile size hisse verir, doğrusu faiz ödemesi yapar. Mesela banka %19 faiz veriyorsa, 100 TL’niz bir ay sonucunda bu oranda artar.
NOT: Merkez Bankası’nın açıklamış olduğu faiz oranına “piyasa faizi” denir. Bankalar, mevduatınıza ekleyecekleri faizin oranı için piyasa faizlerini baz alır.
Ticari bankalar, hesabınızdaki mevduata yapacakları faiz ödemesinin oranı için Merkez Bankası’ın açıklamış olduğu piyasa faizlerine bağlıdır. Piyasa faizleri, tıpkı 21 Ekim’de olduğu şeklinde açıklanır, bankalar da yeni orana bakarak mevduat faizlerini belirler. Bu ilişki doğru orantılıdır. Merkez Bankası piyasa faizini düşürürse, bankalar damevduat faizini düşürür. Hesabınızdaki paraya daha azca oranda faiz ödenir, faiz geliriniz düşer.
Mevduat faizi, enflasyon yüksek olduğunda düşerse insanoğlu parasını korumak için değişik yatırım araçları yoğun talep gösterir: Mesela dolar şeklinde…
Bankalar 100 TL’nize ödediği faizi Merkez Bankası’nın sonucu sebebi ile aşağıya çekince siz de paranızı değişik yöntemlerle değerlendirmek isteyebilirsiniz. Merkezi ekonomilerde, doğrusu karar vericilerin kurumlar ve kişiler olduğu durumlarda en fazlaca tercih edilen alternatif vasıta döviz yatırımıdır. Dolar başta olmak suretiyle altın ve öteki kıymetli dövizler tercih edilebilir. Enes Özkan, “Bu şekilde bir durumda Türkiye’de en fazlaca kullanılan vasıta da dolardı” diyor ve ekliyor:
“İthalat yaptığınız süre bu ithalatın bedelini genel anlamda dolarla ödersiniz. Elinizde hazırda dolar tutmanız, sizi internasyonal piyasalara entegre ediyor. Faiz düştüğünde parasını korumak isteyenler de dolar ediyor. Dolar talebi artınca doların da fiyatı yükseliyor”
İLGİLİ HABER
Merkez Bankası’nın Faiz Sonucu Açıklandı, Dolar Aldı Başını Gidiyor: İşte Uzmanlardan İlk Tepkiler
TÜİK’in açıklamış olduğu son enflasyon rakamı %19 ile Merkez Bankası’nın açıklamış olduğu piyasa faizi oranının fazlaca üstünde. Bunun haricinde Türkiye’de vatandaşlar tarafınca hissedilen enflasyonun daha yüksek olması, TÜİK’in açıklamış olduğu sayılara ilişkin itimatı düşürüyor.
Ek olarak TL’nin yabancı kurlar karşısındaki kıymet kaybı, dün 10 dolara doğrusu 50 TL’ye ithal ettiğiniz hizmet, hammade ya da ürünü bugün gene 10 dolara ithal etseniz bile 100 TL ödemeniz ile sonuçlanıyor. Bu da ürünlerin raflardaki fiyatlarına yansıyor, alım gücü düşmeye başlıyor,netice olarak enflasyon artıyor.
İLGİLİ HABER